Akademia Zamojska będzie reaktywowana?

W najbliższy poniedziałek odbędzie się nadzwyczajna sesja Rady Miasta. Radni podejmą uchwałę w sprawie poparcia starań Społecznego Komitetu na rzecz powołania Akademii Zamojskiej a dotyczących reaktywacji Akademii Zamojskiej.

Akademia Zamojska założona w 1594 roku przez Jana Zamoyskiego działała do 1784 roku. Akademia była pierwszą prywatną uczelnią w Rzeczypospolitej, a jednocześnie trzecią szkołą wyższą w kraju – po krakowskiej (założonej w 1364, dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński) i wileńskiej (założonej w 1578, dzisiejszy Uniwersytet Wileński).

Jak podaje Wikipedia – Akademia Zamojska była w całości opłacana przez wielkiego kanclerza, będąc symbolem potęgi i ambicji fundatora. (…) w akcie fundacyjnym uczelni z 1600 r. zawarte zostały powszechnie znane słowa kanclerza Zamoyskiego: „Takie są rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. W planach kanclerza Akademia miała być prężnym ośrodkiem kultury polskiej i katolickiej, który oddziaływałby silnie na ludność prawosławną, przeważającą w województwach południowo-wschodnich. W pierwszej dekadzie swojego istnienia (do śmierci hetmana), Akademia zdobyła sobie znaczny rozgłos nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Dzięki niej Zamość na przełomie XVI i XVII wieku był jednym z głównych ośrodków myśli naukowej w Polsce. (…) Ważną rolę przy tworzeniu tej akademii odegrał także poeta Szymon Szymonowic, który sprowadził tu profesorów. Na początku działalności Akademii Zamojskiej były tu trzy wydziały: filozoficzny, medyczny, prawniczy; zajęcia prowadziło 15 profesorów – ostatecznie w 1784 roku działalność Akademii Zamojskiej została zamknięta przez Austriaków, po pierwszym rozbiorze Polski. Wówczas w miejsce Akademii utworzono liceum.

W 1811 roku budynek zamieniono na koszary dla potrzeb wojskowych i dopiero w 1866 roku w Akademii znów odbywały się lekcje. Przez ostatnich 100 lat w budynku mieściły się:

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Zamościu (do zmiany ustaw o szkolnictwie liceum funkcjonowało jako tzw. Publiczne Gimnazjum Realne Męskie, w budynku Akademii mieści się od 1916 do dzisiaj)
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej w Zamościu (do zmiany ustaw o szkolnictwie liceum funkcjonowało jako tzw. Prywatne Gimnazjum Realne Żeńskie, w budynku Akademii mieściło się w latach 1916 – 1965)
  • Szkoła Rzemieślniczo – Przemysłowa im. Tadeusza Kościuszki w Zamościu (w budynku Akademii mieściła się w latach 1919 – 1940, w 1944 r. rozpoczęło działalność czteroletnie Gimnazjum Mechaniczne im. Tadeusza Kościuszki, dzisiaj szkoła działa pod nazwą Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Zamościu)
  • rektorat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu (w budynku Akademii mieścił się w latach 2005 – 2013)